Gần nửa thế kỷ trôi qua từ khi người anh trai hy sinh trong cuộc kháng chiến chống Mỹ cứu nước, đến nay bà Nguyễn Thị Liễu mới có thể ăn ngon, ngủ yên vì đã đưa được hài cốt của anh về quê an táng. Để thực hiện được tâm nguyện ấy là nhờ sự đoàn kết, quyết tâm, đồng sức, đồng lòng của những người lính một thời "vào sinh ra tử" và những người đồng đội nặng nghĩa, nặng tình trong Ban Liên lạc Chiến sĩ đặc công TP Vinh (Nghệ An).

Đồng đội - những người không cùng chiến đấu nhưng đã vào tận Tây Nguyên cất bốc và đưa hài cốt liệt sĩ Thời về quê nhà.

Mãi mãi tuổi 20

Vượt chặng đường dài từ Tây Nguyên, đồng đội và người thân đã đưa hài cốt liệt sĩ Nguyễn Văn Thời (1952) về đến xã Hưng Lộc, TP Vinh. Quên đi những mệt mỏi, những đồng đội không cùng đơn vị với liệt sĩ Thời liền giúp gia đình đưa anh về với quê hương xứ sở Nghệ An.

Tháng 5-1971, khi vừa tròn 19 tuổi, chàng trai Nguyễn Văn Thời hòa cùng những thanh niên trai tráng lên đường nhập ngũ vào đơn vị C1 D19 F320 mặt trận B3, Quân khu 5. Thế nhưng, chưa đầy một năm sau, gia đình đã nhận được giấy báo tử, chàng trai trẻ mãi mãi dừng lại ở tuổi 20. Ông Đặng Văn Quyền - đồng đội cùng đơn vị với liệt sĩ Thời nhớ lại: Khi chiến dịch Xuân Hè 1972 bước vào giai đoạn 2, đơn vị chúng tôi được lệnh đánh chiếm cao điểm 1049 ở xã Hờ Moong (H. Sa Thầy, Kon Tum). Đây là 1 trong 2 cao điểm của Mỹ-ngụy ở Tây Nguyên do Tiểu đoàn Dù 1 và Dù 2 thuộc Lữ đoàn Dù 2 Quân lực Việt Nam Cộng hòa án ngữ nhằm tạo thành tuyến phòng thủ phía Tây sông Pô Kô. Tại cao điểm 1015, lực lượng quân đội ta đã tiến lên làm chủ, tiêu diệt toàn bộ sinh lực địch, còn cuộc chiến giành cao điểm 1049 không giành được thắng lợi. Từ nửa cuối tháng 4-1972, với sự chi viện thêm lực lượng, các đơn vị thuộc Sư đoàn 320 đã tấn công dồn dập vào cao điểm 1049. "Trong trận đấu mở màn của giai đoạn 2, lúc đang dò đường để chuẩn bị cho trận đánh thì đồng chí Thời và 2 đồng chí khác trúng một quả đạn pháo của địch và hy sinh. Đêm 21-4, chúng ta tiêu diệt toàn bộ Tiểu đoàn Dù 2 và các lực lượng đến ứng cứu, hoàn toàn làm chủ được cao điểm 1049 và các cao điểm lân cận", ông Quyền kể.

Hai cao điểm 1015, 1049 bị chiếm lĩnh, phòng tuyến phía Tây sông Pô Kô bị phá vỡ, quân giải phóng vượt sông tiến về giải phóng Đak Tô, Tân Cảnh ngày 24-4-1972, làm chủ một vùng tương đối rộng, đồng thời khiến cho lực lượng phòng ngự của địch ở TX Kon Tum hoang mang, lo sợ. Đến năm 1976, hài cốt liệt sĩ Nguyễn Văn Thời đã được tìm kiếm, cất bốc và quy tập về Nghĩa trang thành phố Kon Tum.

Vẹn nghĩa, trọn tình

Suốt thời điểm đó đến nay, người thân liệt sĩ Nguyễn Văn Thời cũng đã nhiều lần vào Kon Tum tìm kiếm hài cốt. Tuy nhiên, do quê quán không phù hợp, đặc biệt gia đình không hề có di ảnh của anh Thời nên khó cho công tác tìm kiếm. Đến năm 2005, lần theo giấy báo tử và danh sách các liệt sĩ quy tập về các nghĩa trang ở Tây Nguyên gia đình mới tìm thấy phần mộ của liệt sĩ Thời tại Nghĩa trang liệt sĩ tỉnh Kon Tum.

"Ngày anh hy sinh, gia đình chỉ nhận được duy nhất một mảnh giấy báo tử mà không hề có thông tin gì thêm. Bố mẹ ở quê nhà lúc nào cũng đau đáu một ước nguyện phải tìm bằng được hài cốt của anh ấy. Thế nhưng, khi bố mẹ đã nhắm mắt xuôi tay thì tâm nguyện đó vẫn chưa thực hiện được. Khi tìm được anh đang nằm trong Nghĩa trang liệt sĩ Kon Tum, chúng tôi  mừng lắm", bà Liễu ngậm ngùi.

Tìm được mộ anh trai, nhưng do hoàn cảnh kinh tế khó khăn về tài chính lẫn nhân lực nên gia đình bà Liễu không có điều kiện đi cất bốc về quê hương. Phần nữa, gia đình vẫn thấy ngờ ngợ, liệu đó đã phải là liệt sĩ Thời chưa? Câu hỏi ấy khiến vợ chồng bà Liễu trăn trở. Để giải tỏa nỗi thắc mắc, trăn trở và mong muốn đưa liệt sĩ Nguyễn Văn Thời về quê hương, ông Nguyễn Văn Tợi (chồng bà Liễu) cũng là chiến sĩ đặc công tại Chiến trường Trị - Thiên đã đến đặt vấn đề với Ban liên lạc Chiến sĩ đặc công TP Vinh nhờ giúp đỡ.

Ông Ngô Văn Hoằng - Trưởng Ban liên lạc Chiến sĩ đặc công TP Vinh cho biết: Sau khi nhận được nguyện vọng của gia đình, chúng tôi đã lập tức thông báo tình hình với các thành viên và triển khai kế hoạch hành quân vào Tây Nguyên. "Mặc dù không cùng đơn vị nhưng chúng tôi cùng là người lính, cùng chiến đấu vì độc lập dân tộc. Nhìn thấy cảnh liệt sĩ Thời chưa được trở về quê hương chúng tôi không thể nào yên lòng được", ông Hoằng chia sẻ. Được sự giúp đỡ của đồng đội ở khắp các tỉnh thành từ miền Trung đến Tây Nguyên, cùng với sự giúp đỡ của Sở LĐ-TB&XH tỉnh Nghệ An, tỉnh Kon Tum và Ban quản lý nghĩa trang liệt sĩ tỉnh Kon Tum nên việc cất bốc hài cốt liệt sĩ Nguyễn Văn Thời diễn ra một cách thuận lợi. Trải qua hành trình cả 1.000 km, vượt dốc, leo đèo, ngày 27-6, đoàn đã đưa hài cốt liệt sĩ Thời về đến quê nhà. Lễ truy điệu, an táng cũng được tổ chức trọng thể tại Nghĩa trang liệt sĩ TP Vinh sau đó.

Hiện, Ban liên lạc Chiến sĩ đặc công TP Vinh đã nắm được danh sách của hàng chục ngôi mộ khác chưa tìm được thân nhân, sắp tới sẽ cố gắng tìm người thân cho các anh. "Chúng tôi sẵn sàng lên đường, sẵn sàng giúp đỡ những thân nhân liệt sĩ bất cứ lúc nào cần. Đó chính là cái nghĩa, cái tình của người lính, là sự tri ân dành cho những đồng đội, đồng chí đã ngã xuống vì sự nghiệp đấu tranh bảo vệ Tổ quốc", cựu chiến binh Trần Văn Toàn - Ban liên lạc Chiến sĩ đặc công TP Vinh nhấn mạnh.

Dương Hóa